Nie bez powodu słowo “cholesterol” wielu kojarzy się negatywnie. Wypowiadane w mediach brzmi niczym groźba – eksperci przedstawiają głównie zagrożenia płynące z podwyższonego stężenia “złego” cholesterolu we krwi, rzadko wspominając o tym “dobrym” – cholesterolu HDL.
Rodzaje cholesterolu
Znajdujący się w organizmie cholesterol całkowity składa się z lipoprotein. Ok. 30% z nich stanowią lipoproteiny wysokiej gęstości HDL, 60% to lipoproteiny o niskiej gęstości – “zły” cholesterol LDL, 10% – lipoproteiny o bardzo małej gęstości VLDL. Podczas gdy cząsteczki LDL odkładają się w naczyniach krwionośnych w postaci blaszek miażdżycowych, utrudniając przepływ krwi, HDL cholesterol działa na organizm w sposób przeciwstawny – ochronny. Ułatwia on wychwyt cholesterolu z naczyń krwionośnych do wątroby, a tam odbywa się jego rozkład.
Im większe stężenie dobrego cholesterolu we krwi, tym mniejsze ryzyko rozwoju miażdżycy i groźnych chorób serca, dlatego ważne jest, by w trakcie ograniczania poziomu LDL, dostarczać do organizmu większą ilość dobroczynnego HDL.
Dbając o HDL
Lipidogram to badanie, któremu można się poddać w każdym niemal laboratorium diagnostycznym. Wyniki ukazują zarówno stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, jak i frakcji HDL, LDL oraz trójglicerydów (TG). Norma HDL dla mężczyzn (na podstawie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego) wynosi więcej niż 40 mg/dl (>1 mmol/l), dla kobiet natomiast więcej niż 46 mg/dl (>1,2 mmol/l). Wyniki lipidogramu należy jednak interpretować całościowo – najkorzystniej, gdy wysoki poziom cholesterolu HDL połączony jest z odpowiednim (poniżej 115 mg/dl – dla osób bez rozpoznanej choroby układu krążenia i cukrzycy) stężeniem LDL oraz cholesterolu całkowitego (prawidłowe poniżej 190 mg/dl – jw.).
Jak utrzymywać prawidłową wartość stężenia HDL w organizmie? Przede wszystkim dzięki odpowiedniej diecie. Ilość “dobrego” cholesterolu podnoszą wielonienasycone kwasy tłuszczowe, zawarte w tłuszczach roślinnych (np. olej słonecznikowy, rzepakowy, oliwa z oliwek), tłustych rybach morskich, orzeszkach ziemnych, orzechach laskowych, migdałach czy miękkich margarynach roślinnych. Codzienną dietę można wspomóc, używając np. produktów Benecol, zawierających skoncentrowaną dawkę stanoli roślinnych. Substancja ta hamuje wchłanianie “złego” cholesterolu do krwi, a jednocześnie przyspiesza wydalanie go z organizmu.
Co robić, a czego unikać?
Za niski poziom cholesterolu HDL może mieć przyczynę również w zbyt małej aktywności fizycznej. Badania (Spate-Douglas T., Kaser RE, Exercise intensity: its effect on the high-density lipoprotein profile, 1999) wykazały, że znaczny wpływ na podniesienie stężenia HDL mają ćwiczenia aerobowe, jednakże każdy trening powinien być dobrany do wieku i możliwości, a w niektórych przypadkach – skonsultowany z lekarzem. Stężenie cholesterolu HDL w normie utrzymuje się łatwiej nie tylko dzięki redukcji masy ciała, lecz również wyeliminowaniu używek. Palenie papierosów obniża stężenie “dobrego” cholesterolu we krwi, a alkohol, nie dość, że kaloryczny, prowadzi do zaburzeń układu krążenia. Gdy cholesterol HDL okazuje się za niski, nie bez znaczenia pozostają również pozytywne myślenie i wystrzeganie się stresu. Ciągłe nerwy i życie “w biegu” prowadzą do nadciśnienia oraz zaburzeń rytmu serca, a w efekcie – nawet do nagłego pęknięcia blaszki miażdżycowej i zawału.
Poziom cholesterolu HDL poniżej normy nie tylko zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, lecz również wiąże się z osłabieniem pamięci w podeszłym wieku (Singh-Manoux A., Gimeno D., Kivimaki M., Brunner E., Marmot MG. Low HDL cholesterol is a risk factor for deficit and decline in memory in midlife: the Whitehall II study, 2008). Chcąc zadbać o jego odpowiedni poziom w organizmie, należy zmienić dietę, styl życia, a także sposób myślenia ? na bardziej pozytywny.
Joanna
Weronika Barnat
Anna Zając
